พิธีกรรมพื้นบ้าน แห่นางแมว เพื่อขอฝนตกจากเทวดาฟ้าดิน

ความเชื่อทางธรรมชาติและมนุษย์ เป็นของคู่กัน ประเพณีแห่นางแมว ก็เป็นหนึ่งในความเชื่อพื้นบ้านของคนไทยที่มีมาอย่างยาวนาน นิยมจัดในปีที่ไม่มีฝนตก ไม่จำกัดว่าต้องเป็นหน้าฝนหรือหน้าแล้งเท่านั้น หากชาวบ้านไม่มีน้ำใช้ เพราะฝนไม่ยอมตกสักที ก็จะมีการจัดพิธีกรรมนี้เกิดขึ้น

เนื่องจากสังคมไทย เป็นสังคมเกษตรกรรม และสิ่งที่จำเป็นสำหรับการทำไร่ทำนา นั่นก็คือ ‘น้ำ’ ทรัพยากรทางธรรมชาติที่มีคณค่าเป็นอย่างยิ่ง โดยเฉพาะประเทศที่ต้องอยู่ท่ามกลางอากาศร้อนๆ หรือ ประเทศที่ต้องอยู่กลางเกาะ ไม่มีแหล่งผลิตน้ำจืด ก็ยิ่งทำให้น้ำมีความสำคัญมากขึ้นกว่าเดิม แม้ว่าคนไทยจะมีแหล่งน้ำจืด แต่ถ้าปีไหนฝนไม่ยอมตก ก็จะทำให้เกิดภัยแล้ง ไม่มีน้ำไว้ดื่มหรือใช้ พิธีขอฝน จึงมีความสำคัญต่อชาวบ้านเป็นอย่างมาก

ประเพณีแห่นางแมว คืออะไร

ชาวไทยมีความเชื่อว่า มีผู้ที่คอยควบคุมธรรมชาติอยู่บนท้องฟ้า ถ้าจะให้พูดก็คือ เหล่าเทวดานางฟ้า นั่นเอง และด้วยสภาพทางสังคมที่เป็นสังคมเกษตรกรรม ต้องใช้น้ำในการทำไร่ทำสวนเป็นจำนวนมาก หากวันหนึ่ง ฝนที่เคยตกตามฤดูกาล ไม่ยอมตกลงมาเช่นเคย ก็จะทำให้ชาวบ้านเดือดร้อนอย่างมาก และเพื่อให้ฝนตกลงมา จึงต้องมีการทำพิธี แห่นางแมว

สำหรับความเชื่อนี้ คนไทยเชื่อว่า ฝนตกลงมา เพราะเทวดา ถ้าฝนไม่ตก ก็ต้องไปทำพิธีขอฝนจากเทวดา เมื่อแผ่นดินประสบปัญหาความแห้งแล้ง ก็ต้องไปขอน้ำฝนจากเทวดา มาช่วยชะล้าง ซึ่งคำว่า เทโว แปลว่า ฝน นั่นเอง

ส่วนแมวที่นำมาทำพิธีนั้น เชื่อกันว่า แมว เป็นสัตว์ที่มีอำนาจลึกลับซ่อนอยู่ มีความศักดิ์สิทธิ์ เมื่อทำพิธี จะช่วยให้ฝนตกลงมาได้ ในแถบภาคอีสาน จะใช้สัตว์ที่มีสีเดียวกับเมฆฝน นั่นก็คือ แมวสีสวาด อีกทั้ง คนสมัยก่อนเห็นว่า แมวเป็นสัตว์ที่กลัวน้ำ กลัวฝน หากฝนตกเมื่อใด แมวก็จะร้องออกมา และ ถ้าแมวร้อง ก็แสดงว่า ฝนกำลังจะตก

การทำพิธีขอฝนจาก ประเพณีแห่นางแมว

ในการทำพิธีแห่นางแมวนั้น ไม่จำกัดว่าต้องทำวันไหน แต่จะทำในช่วงที่ฝนไม่ตกตามฤดูกาล ทำให้เกิดความแห้งแล้งจนชาวบ้านเดือดร้อน ซึ่งการทำพิธีนั้น จะมีขบวนแห่ ผู้หญิงต้องหน้าสวยๆ ทัดดอกไม้ใหญ่ๆ ที่หู ทุกคนออกมาร้องรำทำเพลงกันอย่างสนุกสนาน

สิ่งที่ต้องเตรียมในการแห่นางแมว

1. แมวสีสวาท แต่หากหาไม่ได้ สามารถใช้ แมวดำ ในการทำพิธีแทน
2. กระบุง กะทอ หรือ เข่ง ที่มีฝาปิด
3. ดอกไม้ 5 คู่
4. เทียน 5 คู่
5. ไม้ท่อน สำหรับหาม

วิธีแห่นางแมว

1. ชาวบ้านทุกคน ไม่ว่าจะเป็นเด็กหรือผู้ใหญ่ ส่วนมากจะเป็นผู้ชาย จะพากันปรึกษาหารือ เพื่อหาผู้นำกล่าวเซิ้ง และ ยังเป็นผู้นำขบวนแห่ด้วย มักจะเป็นคนเฒ่าคนแก่ของหมู่บ้าน
2. หากระบุง กะทอ หรือ เข่ง มาใช้ในการหามแมว
3. จับแมวสีสวาด หรือ ถ้าหาไม่ได้ ก็ใช้แมวตัวเมียสีดำแทน นำมา 1 ตัว ใส่ในกะทอ ใช้เชือกผูกปิดกรง ไม่ให้แมวหนีออกมาได้ ใช้ไม้สอดกะทอ ให้คนหาม 2 คน พร้อมตั้งขันธ์ 5 บอกกล่าวให้เทวดาบันดาลในฝนตกลงมา
4. พอถึงเวลาพลบค่ำ ก็จะเริ่มทำการแห่แมวออกมาข้างหน้า ตามด้วยคนเซิ้ง และ ผู้ที่แห่ตามกันมาในขบวน มีการเคาะไม้ เพื่อให้เกิดจังหวะดนตรี และจะทำการแห่ผ่านบ้านของทุกคนในหมู่บ้านนั้นๆ เมื่อแห่ไปถึงบ้านใคร เจ้าของบ้านจะทำการสาดน้ำหรือรดที่ตัวแมว ให้แมวเปียกและร้องออกมา และจะสาดใส่ขบวนเซิ้งด้วย
5. สำหรับประเพณีแห่นางแมวในบางพื้นที่ จะให้มีการสาดใส่ขบวนเฉยๆ ไม่สาดใส่แมว เนื่องจากว่า เวลาที่ทำการสาดน้ำใส่แมวหนักๆ จะทำให้แมวตายได้

เพลงของ ประเพณีแห่นางแมว

นางแมวเอย ขอฟ้าขอฝน
ขอน้ำมนต์ รดแมวบ้าง
ขอเบี้ยค่าจ้าง เขาหาแมวมา
ใครไม่ให้ปลา ให้ปูกัดข้าว
ใครไม่ให้เหล้า ให้ข้าวตายฝอย
ใครไม่ให้อ้อย ให้อ้อยเป็นแมง
ใครไม่ให้แตง ให้แตงคอคอด
ใครไม่ให้นอนกอด ให้มอดกินเรือน
แม่ม่ายเอย อย่าเฝือนขายลูก
ต้นไม้จะถูก ข้าวจะแพง
ทำตาแดงๆ ฝนก็เทลงมา ฝนก็เทลงมา

สรุป

แม้ว่าจะมีการ แห่นางแมว กันมาตั้งแต่สมัยโบราณ เพื่อขอฝนจากเทวดา แต่ปัจจุบันเริ่มหาดูได้ยากแล้ว เนื่องจากว่า การสาดน้ำใส่แมว ถือเป็นการทารุณสัตว์อย่างหนึ่ง ทำให้ผู้คนเริ่มไม่ทำตามประเพณีนี้ หรือหากทำ ก็จะเป็นการสาดน้ำใส่ขบวนแทน อีกทั้ง เรายังได้มีโครงการฝนเทียมของรัชกาลที่ 9 เข้ามา ทำให้มีฝนใช้ตลอด แม้ในช่วงที่ฝนไม่ตกตามฤดูกาลก็ตาม หากพูดถึงพิธีกรรม ทุกคนมักจะถามหาถึงเลขเด็ดหลังจบพิธีกันเสมอ งานนี้ ใครได้เลขมา ต้องวุ่นกับการ ตรวจหวย ในวันออกสลากกินแบ่งรัฐบาลอย่างแน่นอน แต่ถ้าจะขอให้ฝนหยุดตก ก็ต้องเป็นพิธี ปักตะไคร้ ที่ทุกคนรู้จักกันดี

บทความที่น่าสนใจ

• บุญบั้งไฟ ตำนานประเพณีขอฝนของคนอีสาน
• ความเชื่อ ‘ศาลพระภูมิ’ บูชาอย่างไรให้เป็นมงคลกับตัวเอง
• เลี้ยงปลากัดเสริมดวงโชคลาภ ตามวันเกิด
• พันธุ์ข้าว วันพืชมงคล ของมงคลล้ำค่าของชาวนา
• เลขเด็ดอ่างน้ำมนต์ พ่อขุนช้างวัดไผ่แขก แจกโชค